Czym jest masa bitumiczna?
Masa bitumiczna – co to jest i jak wygląda jej proces produkcji?
Masa bitumiczna to materiał, który jest mieszanką kruszyw, lepiszcza (najczęściej asfaltu) oraz różnego rodzaju wypełniaczy. Mieszanki o takim składzie są nam znane już od początków XX wieku, kiedy wykorzystywano je do tworzenia nawierzchni drogowych oraz ich remontów. Pomimo upływu lat, masa bitumiczna wciąż stanowi jeden z powszechniej stosowanych komponentów w budownictwie drogowym.
Produkcja masy bitumicznej to dość złożony proces, który rozpoczyna się od suszenia oraz podgrzewania kruszywa. Materiał jest następnie przenoszony do maszyny zwanej sortownikiem, gdzie przesiewa się go przez specjalne pokłady sitowe – w efekcie możliwe jest posortowanie kruszywa na kilka frakcji (najczęściej cztery). Całość trafia później do zasobników, skąd dozuje się odpowiednią ilość materiału do mieszalnika.
Do komory mieszalnika przepompowywuje się następnie bitum (spełnia on rolę lepiszcza), który wcześniej ogrzewa się w kotłach do temperatury około 180° C. Jako wypełniacze stosuje się pyły (zwane wypełniaczami własnymi) oraz mączki wapienne (zwane wypełniaczami obcymi), które są dodawane do wyrabianej mieszanki za pomocą przenośników ślimakowych. Aby poprawić właściwości gotowej masy, dodaje się do niej również środki uszlachetniające, np. środki adhezyjne lub dodatki celulozowe – ich zadaniem jest zwiększenie właściwości sczepnych.
Dokładnie wymieszana i wciąż gorąca masa trafia ostatecznie do zbiorników, skąd jest odbierana przez przystosowane do transportu pojazdy samowyładowcze – to właśnie one przewożą materiał na plac budowy, gdzie jest rozkładany za pomocą np. gąsienicowych układarek mas bitumicznych.
Zastosowanie masy bitumicznej
Masa bitumiczna jest stosowana przede wszystkim przy robotach drogowych, a konkretniej przy remontach nawierzchni oraz uzupełnianiu powstających w niej ubytków. Materiał nadaje się nie tylko do naprawy jezdni, ale także ścieżek, parkingów, placów, podjazdów oraz wszelkich innych elementów infrastruktury drogowej, które są wykonane z asfaltu. Masa układana na zimno sprawdzi się też w przypadku drobniejszych prac, takich jak np. wyrównywanie powierzchni przy fragmentach krawężników, studzienkach kanalizacyjnych czy kratkach odpływowych.
Co ciekawe, zastosowanie masy bitumicznej wykracza daleko poza samo utrzymanie dróg. Specjalnie opracowane mieszanki są popularnym materiałem w budownictwie – z ich pomocą wykonuje się hydroizolację fundamentów i ław budynków. Dyspersyjne masy bitumiczne wzbogacone o dodatek syntetycznych kauczuków świetnie zabezpieczają przed wodą również inne elementy architektoniczne, takie jak m.in. balkony, tarasy, zielone dachy czy też stropy garaży podziemnych.
Jakie są zalety stosowania masy bitumicznej?
Masa bitumiczna cieszy się dużą popularnością ze względu na możliwość przeprowadzania z jej pomocą bardzo szybkich napraw. Jest to szczególnie ważne w czasie remontów takich nawierzchni, które znajdują się w newralgicznych miejscach lub na co dzień służą wielu użytkownikom. Mieszanki bitumiczne można także aplikować bez względu na porę roku czy też panujące warunki pogodowe.
W przypadku używania masy na zimno nie jest konieczne wykorzystanie specjalistycznego sprzętu, dzięki czemu naprawa uszkodzonej nawierzchni może być nie tylko wyjątkowo sprawna, ale również stosunkowo niedroga. Wystarczy tylko odpowiednio oczyścić nawierzchnię z zanieczyszczeń, wysypać na nią mieszankę i równomiernie ją rozprowadzić, a na koniec ubić. Tak przygotowana powierzchnia może być użytkowana zaraz po zakończeniu prac.
Recykling i gospodarka o obiegu zamkniętym
Frezowany asfalt (RAP) jest dziś pełnoprawnym surowcem, który pozwala ograniczać zużycie kruszyw pierwotnych i asfaltu oraz ślad węglowy inwestycji. Udział RAP dobiera się do technologii i warstwy – zwykle najwyższy w podbudowie i warstwie wiążącej, a niższy w warstwie ścieralnej. Kluczowe jest właściwe przygotowanie destruktu, kontrola jakości i ewentualna korekta właściwości lepiszcza, aby spełnić wymagania trwałości i bezpieczeństwa.
Układanie i najważniejsze wymagania jakościowe
O sukcesie decyduje wbudowanie. Podłoże musi być nośne i czyste, a międzywarstwowa sczepność zapewniona przez skropienie odpowiednią ilością lepiszcza. Kontroluje się temperaturę mieszanki przy rozkładaniu, równość podłużną i poprzeczną, grubość warstwy, zagęszczenie i szorstkość. Dużą uwagę poświęca się złączom podłużnym i poprzecznym – ich właściwe zaprojektowanie i zagęszczenie ogranicza przedwczesne uszkodzenia. W projektach o podwyższonych wymaganiach sięga się po asfalty modyfikowane polimerami, dodatki włókniste i klasy mieszanek o zwiększonej odporności na koleinowanie oraz pękanie niskotemperaturowe.
Gdzie masa bitumiczna sprawdza się poza drogami
Poza klasycznymi jezdniami mieszanki bitumiczne wykorzystuje się na ścieżkach, placach manewrowych, parkingach i podjazdach, a materiały bitumiczne (np. dyspersyjne masy modyfikowane) stosuje się w hydroizolacjach fundamentów, tarasów, zielonych dachów i garaży podziemnych. To inne zastosowania niż drogowe MMA, ale z perspektywy inwestora łączy je odporność na wodę, trwałość i łatwość prowadzenia prac.
Najczęstsze pytania inwestorów i wykonawców
Jak długo wytrzyma nawierzchnia? Trwałość wynika z dopasowania typu mieszanki i lepiszcza do obciążenia ruchem oraz klimatu, jakości zagęszczenia i sczepności międzywarstwowej. Czy można zwiększać udział recyklatu? Tak, o ile zachowa się wymagane parametry i kontrolę lepiszcza z RAP. Co z emisjami i BHP? Technologie WMA i wyższy udział recyklatu pomagają obniżyć temperatury, emisje i hałas, a zarazem utrzymać jakość robót.
Zgodność z normami i oznakowanie
W drogownictwie kluczowe są normy serii PN‑EN 13108 dotyczące mieszanek oraz krajowe wymagania techniczne, które regulują zarówno materiały, jak i wbudowanie. Zgodność wykazuje się przez badanie typu i zakładową kontrolę produkcji. W specyfikacjach zamówień publicznych wymagania te są bezpośrednio wiążące, dlatego recepty mieszanek i procedury kontroli jakości muszą być spójne z dokumentami odniesienia.
